بررسی شیوع تنگی شرایین داخل و خارج جمجمه ای در بیماران دیابتی مبتلا به فشارخون بالا با استفاده از سونوگرافی داپلر ترانس کرانیال

مقدمه: سکته ی مغزی یکی از شایع ترین علل مرگ و میر و ناتوانی در سطح دنیا می باشد. علاوه بر تأثیر عواملی مانند سن بالا، فشارخون بالا، هیپرلیپیدمی و دخانیات، شیوع این اختلال در بیماران دیابتی دو برابر افراد غیردیابتی گزارش شده است. در این مطالعه سعی شده تا با استفاده از سونوگرافی داپلر ترانس کرانیال میزان تنگی بدون علامت عروق جمجمه ای در افراد مسن تر از 50 سال مبتلا به دیابت و فشارخون بالا ارزیابی شده، عوامل مؤثر بر آن تعیین شوند. مواد و روش ها: در ابتدا بیماران دیابتی و مبتلا به فشارخون بالا و مسن تر از 50 سال که سابقه ای از مشکلات عروق مغزی نداشتند، دعوت شدند و پرسشنامه ای شامل اطلاعات دموگرافیک، طول مدت دیابت و فشارخون بالا، سابقه ی هیپرلیپیدمی، مصرف دخانیات و معاینه ی سیستمیک تکمیل گردید و با استفاده از سونوگرافی داپلر حداکثر شدت جریان سیستولیک (psv) برای شرایین مغزی میانی، ورتبرال و کاروتید داخلی محاسبه شد و cm/sec120psv ≥ برای شرایین مغزی میانی و کاروتید داخلی و cm/sec 100psv ≥ در شریان ورتبرال به عنوان تنگی قابل توجه ومعادل بیش از 50 درصد گرفتگی قطر رگ در نظر گرفته شد. یافته ها با استفاده از آزمون تی، آنالیز واریانس و آزمون های غیرپارامتریک آنالیز شدند. یافته ها: 108 بیمار با میانگین سنی 91/7±50 /62 سال وارد مطالعه شدند. از این تعداد 22 نفر (3/20 %) دچار تنگی عروق مغزی بودند (11 زن و 11 مرد) و در کل 34 مورد (4/31%) مورد تنگی رگ مشخص شد. 7 نفر از 22 بیمار (32%) تنگی هم زمان چند رگ داشتند. میانگین طول مدت فشارخون بالا بین دو گروه دارای تنگی (22 n =) و فاقد تنگی (86 n =) به ترتیب 7/1±36/5 و 39/0±07/3 سال (p =ns) و میانگین طول مدت دیابت به ترتیب 8/1±09/14 و 72/0±15/8 سال (01/0p<) به دست آمد. 9 مورد از 22 بیمار (41%) مبتلا به هیپرلیپیدمی بودند که 6 نفر تنگی در چند رگ داشتند ولی از 13 مورد فاقد هیپرلیپیدمی فقط یک نفر تنگی چند رگ هم زمان داشت (003/0p<). نتیجه گیری: بیش از 20% بیماران در مطالعه ی حاضر دارای تنگی قابل توجه اما بدون علامت عروق مغز بودند و 30% آن ها درگیری هم زمان چند رگ داشتند. ارتباط معنی داری بین بروز تنگی با سن، جنس و طول مدت فشار خون بالا مشاهده نشد اما بین میزان تنگی و حتی تعدد رگ های درگیر با طول مدت دیابت و هم چنین وجود هیپرلیپیدمی ارتباط واضح به دست آمد. نتیجه گیری: بررسی متناوب بیماران مسن دیابتی دارای عوامل خطرزای آترواسکلروز با کمک سونوگرافی داپلر جمجمه برای ارزیابی عروق مغزی توصیه می شود.